ملاک تمایز مجرد از مادی در فلسفه أفلوطین و ملاصدرا

مجرد دارای اقسامی است. عقل و نفس دو قسم مشهور مجردات هستند. در فلسفه أفلوطین أحد، و موجود مستقل و مطلق در فلسفه ملاصدرا، نیز مجردند. علاوه بر این سه قسم، نوعی دیگر از مجرد به نام مجرد مثالی در فلسفه اسلامی مطرح است. مجردات در دیدگاه أفلوطین و ملاصدرا ویژگی‌هایی متمایز از مادیات دارند. در مجردات احکامی مثل وجود، وحدت، علیت و علم غلبه دارد و عوارض مادی مانند ماده، حرکت، زمان و مکان از آنها سلب می‌شود. البته، هر یک از این احکام مختصات ویژه‌ای در هر یک از مراتب تجرد و در دو نظام أفلوطین و ملاصدرا دارند. ملاصدرا  با رفع تقابل میان مجرد و مادی گامی در تسهیل ارتباط مجرد و مادی برداشته است، در حالی که أفلوطین با طرح انفعال ناپذیری نفس در ترسیم این ارتباط دچار مشکل شده است.